Bloeddruk FAQ
De bloeddruk is de druk die het bloed uitoefent op de bloedvaten en wordt veroorzaakt door de slagkracht van het hart, de totale hoeveelheid bloed en de elasticiteit van de bloedvaten.
De bloeddruk wordt uitgedrukt in 2 waardes: een bovendruk of systolische bloeddruk en een onderdruk of diastolische bloeddruk.
Het hart pompt tijdens de hartslag (=samentrekking van de hartspier) bloed in de slagaders. De slagaders sturen het bloed naar de organen en de spieren waar zuurstof en voedingsstoffen uit het bloed worden gehaald. De aders vervoeren het bloed van de weefsels terug naar het hart.
Gedurende de periode van het begin van één hartslag tot de volgende hartslag bereikt de bloeddruk een maximum (systolische bloeddruk) en een minimum waarde (diastolische bloeddruk).
De bloeddruk wordt uitgedrukt in millimeter kwik (mm Hg) en wordt weergegeven als 2 waarden: de systolische bloeddruk of bovendruk en de diastolische bloeddruk of onderdruk.
De systolische bloeddruk is de druk die ontstaat wanneer het hart het bloed in de slagaders pompt. Er wordt meer bloed in de slagaders geduwd en de druk stijgt dus.
De diastolische bloeddruk is de druk die ontstaat wanneer het hart zich terug vult met bloed na een hartslag. De druk in de slagaders daalt dan.
Een normale bloeddruk in rust is lager dan 140/90: de systolische waarde ligt dus onder 140 mm Hg en de diastolische waarde is lager dan 90 mm Hg.
Tegenwoordig stelt men dat voor thuisbloeddrukmetingen de resultaten zelfs maximaal 135/85 mm Hg mogen bedragen.
De bloeddruk kan zeer sterk schommelen gedurende de dag, afhankelijk van stress, fysieke inspanning en tijdstip. Zo is de bloeddruk 's nachts lager (normaal lager dan 120/80).
Het belang van de bloeddruk ligt in het feit dat men heeft vastgesteld dat mensen met hogere waarden (hypertensie) een verhoogd risico hebben op hart- en vaatziekten. Hart- en vaatziektes (onder andere hartaanval en beroerte) zijn de belangrijkste oorzaak van sterfte in de Westerse wereld. Andere risicofactoren voor de ontwikkeling van hart- en vaatziekten zijn hoge cholesterol (hypercholesterolemie), roken, diabetes en zwaarlijvigheid.
Men schat dat er wereldwijd 1 miljard mensen te kampen hebben met hypertensie!
De bloeddruk waarden worden gemeten door een arts met een kwik bloeddrukmeter en de stethoscoop. De bloeddruk wordt gemeten bij de patiënt in rust. De patiënt mag geen koffie drinken of fysieke inspanning leveren tot enkele uren voor de test en moet gedurende minstens vijf minuten in volledige rust zijn voor de test.
De arts plaatst de cuff (manchet) van de bloeddrukmeter op de linkerbovenarm van de patiënt en pompt de cuff op tot een zeer hoge waarde (bijv. 250 mm Hg), zodat er geen bloeddoorstroming meer mogelijk is naar de onderarm. Dan laat hij de cuff langzaam leeglopen terwijl hij met de stethoscoop luistert naar de slagader van de arm, net onder de cuff. Als er terug bloeddoorstroming mogelijk is, onstaan er wervelingen in de slagader van de onderarm, die de arts hoort met de stethoscoop: de systolische bloeddruk of bovendruk.
Bij het verder leeglaten van de cuff ontstaat een tweede werveling die de arts kan horen door de stethoscoop: de onderdruk of diastolische bloeddruk.
Het meten van de bloeddruk door de arts is nog steeds de gouden standaard voor het meten van bloeddruk: alle andere methoden worden hieraan getoetst.
De resultaten van elektronische bloeddrukmeters worden vergeleken met de oorspronkelijke methode (waarbij de arts de bloeddruk meet) om een kwaliteitsscore toe te kennen. De meest gebruikte test methode is het BHS protocol.
Het is perfect normaal om af en toe een verhoging te hebben van de bloeddruk. Zo zal men tijdens het sporten een bloeddruk hebben die hoger ligt dan de normale waarden van 140/90. Ook bij stresserende situaties zal de bloeddruk stijgen.
Men spreekt pas van hypertensie of verhoogde bloeddruk als de bloeddruk gedurende een belangrijk deel van de dag hoger is dan de vooropgestelde waarden. Verschillende meningen bestaan hierover en uw arts kan u het beste hierover inlichten.
Hypertensie geeft bijna nooit symptomen: de patiënt voelt niets en is er zich vaak niet van bewust dat hij hoge bloeddruk heeft. Het belang van hypertensie ligt in het feit dat mensen met hypertensie veel vaker hart- en vaatziektes (beroerte, hartinfarct, angor, perifeer vaatlijden, etalagebenen...) krijgen dan mensen die niet leiden aan hoge bloeddruk.
Een hulpmiddel om tot een juiste diagnose te komen is het gebruik van een 24 uren bloeddrukholter. Dit toestel meet automatisch de bloeddruk 2 tot 6 maal per uur gedurende 24 uren. De arts heeft hiermee een beter beeld van de schommelingen van de bloeddruk van de patiënt gedurende de dag. Met deze techniek wordt ook het witte jassen effect uitgeschakeld.
Meer en meer komt men tot het inzicht dat ook het zelf meten van de bloeddruk met een electronische bloeddrukmeter een juist beeld geeft van het al dan niet voorkomen van hypertensie.
Een bloeddruk die aan de hoge kant is maar nog niet als hypertensie kan geclassificeerd worden, noemt men prehypertensie. De grenswaarden voor een diagnose van prehypertensie liggen tussen 120 en 139 mm Hg voor de systolische bloeddruk en tussen 80 en 89 mm Hg voor de diastolische bloeddruk.
Prehypertensie leidt bijna altijd tot hypertensie en wordt dus best ook al behandeld door een aanpassing aan de levensstijl.
De meest voorkomende oorzaak van hypertensie is de essentiële hypertensie: verhoogde bloeddruk zonder dat er een reden (onderliggende ziekte) hiervoor gevonden wordt. Ongeveer 95% van alle gevallen van hypertensie zijn essentiële hypertensie. Het juiste werkingsmechanisme van deze aandoening kent men niet, maar ongetwijfeld spelen er erfelijke oorzaken mee, aangezien dit een familiale aandoening blijkt te zijn. Ook de levensstijl zou een belangrijke rol spelen.
Minder voorkomende oorzaken van een verhoogde bloeddruk kunnen zijn: hormonale aandoeningen (oa. diabetes), nierziekte en aandoeningen van de bloedvaten.
Overmatige alcoholconsumptie verhoogt ook de bloeddruk.
De prevalentie (het voorkomen) van hypertensie stijgt met de leeftijd en is hoger bij zwaarlijvige mensen.
Duursporters hebben een lagere bloeddruk dan andere mensen.
White Coat Hypertension of witte jas hypertensie is een fenomeen dat zich voordoet bij vele patiënten. De aanwezigheid van een arts lokt bij vele mensen een (onbewuste) spanning uit. Deze stress veroorzaakt een verhoging van de bloeddruk, zodat men verkeerdelijk kan denken dat de patiënt hypertensie of hoge bloeddruk heeft.
De enige mogelijkheid om een onderscheid te maken tussen white coat hypertension en werkelijk verhoogde bloeddruk (een verhoging van de waarden bij een patiënt in volledige rust) is het nemen van de bloeddruk door de patiënt thuis met een elektronische bloeddrukmeter of een bloeddrukholter.
In de meeste gevallen is het antwoord heel eenvoudig: geen! Een verhoogde bloeddruk gaat meestal niet gepaard met enig lichamelijk ongemak. Het is echter wel belangrijk om het te behandelen. Als de druk op de bloedvaten gedurende jaren te hoog is, kunnen deze beschadigd worden. Als gevolg hiervan kunnen er ernstige problemen optreden.
Het risico op hart- en vaatziektes (zoals beroertes of herseninfarcten, hartaanvallen, angor, perifeer vaatlijden, etalagebenen, ...) is erg verhoogd bij mensen met hypertensie.
Hart- en vaatziektes zijn de belangrijkste oorzaak van vroegtijdig overlijden in de Westerse wereld.
Andere belangrijke risicofactoren voor hart- en vaatziekten zijn onder meer het roken van tabak en verhoogde cholesterol waarden in het bloed.
Het is belangrijk de bloeddruk regelmatig te nemen om te zien of de behandeling voldoende werkt. Indien dit niet het geval is, zal men de behandeling moeten aanpassen.
Uw dokter kan u het best hierover adviseren.
Bij verhoogde bloeddruk of hypertensie zal de arts de patiënt behandelen.
Een behandeling kan onder meer bestaan uit een aangepast dieet met weinig zout en weinig alcohol. Zout houdt water vast: hoe meer zout in het bloed, hoe meer water en dus hoe hoger het volume bloed en de bloeddruk. Vermageren kan bij dikke mensen aangewezen zijn.
Ook sporten kan helpen de bloeddruk te verlagen.
De arts kan ook beslissen dat de patiënt medicatie dient te krijgen. Veelgebruikte medicatie is onder meer diuretica of 'plastabletten'. Deze drijven water af en verlagen zo het bloedvolume en dus ook de bloeddruk.
Andere medicijnen werken direct in op de pompfunctie van het hart en op de spanning van de bloedvaten.
Indien er een onderliggende ziekte aan de oorzaak ligt van de verhoogde bloeddruk, zal men deze natuurlijk behandelen.
Hypertensie kan - zeker in het beginstadium en bij prehypertensie - goed onder controle worden gehouden zonder medicatie.
Bloeddruk en hoge cholesterol zijn beide cardiovasculaire risicofactoren. Lees meer over hoge cholesterol in onze cholesterol faq.
Er zijn op de markt enorm veel elektronische bloeddrukmeters te verkrijgen. Niet alle bloeddrukmeters zijn van dezelfde kwaliteit, er zijn er zelfs veel van erg bedenkelijke kwaliteit. Om een onderscheid te maken tussen de goede en minder goede bloeddrukmeters hebben verschillende onafhankelijke verenigingen van artsen en hypertensiespecialisten een protocol opgesteld voor het testen van de kwaliteit van bloeddrukmeters.
Het is sterk aan te raden om voor de aanschaf van een bloeddrukmeter na te gaan of deze 'klinisch gevalideerd' is en niet enkel 'klinisch getest'.
British Hypertension Society
De Britse hypertensievereniging of BHS is een vereniging van artsen en bloeddruk specialisten. Ze hebben als eerste een onafhankelijke testmethode opgesteld voor het bepalen van de kwaliteit van electronische bloeddrukmeters.
Aan de hand van de resultaten van deze testen wordt een score gegeven aan de geteste bloeddrukmeter. Deze score wordt uitgedrukt als een letter van A tot D, waar A het beste resultaat is en D het slechtste: < resultaat systolische bloeddruk / resultaat diastolische bloeddruk >.
Bloeddrukmeters met score A/A zijn dus de beste. Bloeddrukmeters met een C of een D in de score en bloeddrukmeters die niet getest werden, worden afgeraden.
Deutsche Hochdruckliga
Ook de Duitse hypertensie vereniging heeft een kwaliteitslabel voor bloeddrukmeters. Indien bloeddrukmeters voldoen aan dit label krijgen ze het Prüfsiegel of (vroeger) Gütesiegel.
International Protocol - European Society of Hypertension
Het Internationale Protocol is het protocol van de Europese hypertensie vereniging (European Society of Hypertension - ESH).
Indien goede resultaten behaald worden volgens het ESH protocol, wordt de bloeddrukmeter aangeraden voor klinisch gebruik.
AAMI - Association for the Advancement of Medical Instrumentation
Deze wereldwijde non-profit organisatie werd opgericht in 1967 en telt meer dan 6.000 leden wereldwijd. Ze heeft tot doel het begrip en nuttig gebruik van medische toestellen te verhogen.
Bloeddrukmeters worden getest volgens bepaalde richtlijnen. Bloeddrukmeters die goede resultaten behalen voldoen aan de AAMI criteria.
Dabl Educational Trust
Deze onafhankelijke non-profit organisatie werd opgericht door William J. Rickard en Professor Eoin O'Brien en telt een dertigtal van de grootste bloedrukspecialisten ter wereld in haar rangen. Dabl Educational Trust raadt bloeddrukmeters aan of af op basis van de resultaten van bovenstaande protocols. Al onze toestellen worden door deze vereniging aangeraden.
Steeds meer studies tonen aan dat polsbloeddrukmeters minder betrouwbare resultaten geven dan bloeddrukmeters met een manchet aan de bovenarm.
Verschillende redenen worden hiervoor opgegeven:
- Bij polsbloeddrukmeters is het van zeer groot belang om de pols op de juiste hoogte te houden, ter hoogte van het hart. In de praktijk blijkt dat mensen dit zeer vaak verkeerd doen. Bloeddrukmeters met een manchet thv de bovenarm hebben dit probleem niet.
- De "Gouden Standaard" van het afnemen van de bloeddruk is nog steeds de methode waarbij de arts gebruik maakt van stethoscoop en manchet rond de bovenarm. Indien bloeddrukmeters getest worden, worden de resultaten van de bloeddrukmeters nog altijd getoetst aan deze Gouden Standaard.
- Er zijn nog steeds geen studies gebeurd die het verband tussen de bloeddruk aan de bovenarm en de bloeddruk gemeten ter hoogte van de pols vergelijken. Het valt inderdaad te verwachten dat deze bloeddruk ongeveer zal overeenkomen, maar zolang dit niet onderzocht werd blijft het koffiedik kijken!
Zolang er geen sluitende bewijzen voorhanden zijn dat de bloeddrukwaardes van polsbloeddrukmeters dezelfde betrouwbare resultaten geven als bovenarmbloeddrukmeters verkopen wij ze niet.
Er bestaan zelfs bloeddrukmeters die de bloeddruk meten ter hoogte van de vinger. Deze methode is nog meer controversieel en het is absoluut niet duidelijk in welke mate de resultaten van deze metingen in verhouding staan tot de metingen ter hoogte van de bovenarm.
Het Belgische hypertensiecomité raadt ook het gebruik van bovenarmbloeddrukmeters aan.
IHB is een afkorting voor Irregular HeartBeat- onregelmatige hartslag. Zoals de naam zegt slaat het hart bij deze conditie op een onregelmatige manier.
Een onregelmatige hartslag is niet noodzakelijk een erge aandoening: vele mensen hebben van tijd tot tijd een volledig onschuldige onregelmatige hartslag. Een onregelmatige hartslag of arrythmie kan echter ook pathologisch en erg gevaarlijk zijn. Het is daarom dat u uw arts zal moeten raadplegen indien u tekenen van arrythmie vertoont.
Typische symptomen van arrythmie zijn een "fladderend" of "trillend" gevoel in de borstkas thv. het hart. Ook kortademigheid, duizeligheid, lichtheid in het hoofd en flauwvallen kunnen tekenen zijn van een arrythmie.
De manchet of cuff is het deel van de bloeddrukmeter dat om de bovenarm geplaatst wordt. De manchetmaat hangt af van de omtrek van de bovenarm. Manchetten zijn beschikbaar in verschillende maten. Om een geschikte manchet te kunnen kiezen dient u de armomtrek te meten ter hoogte van de biceps (het breedste deel van de bovenarm - de spier niet opspannen tijdens het meten van de omtrek!).
De juiste maat van de manchet kan verschillend zijn naargelang de fabrikant van de manchet. Kijk altijd na of de gekozen bloeddrukmeter wordt geleverd met een manchet die geschikt is voor uw armomtrek.
Voor accurate bloeddruk metingen is het belangrijk om de juiste maat van bloeddruk cuff te gebruiken. Het gebruik van een bloeddruk cuff die kleiner is dan de aanbevolen maat, leidt gewoonlijk tot "vals hoge" bloeddrukmetingen. Het gebruik van een bloeddruk cuff die groter is dan de aanbevolen maat kan eveneens tot valse bloeddruk metingen leiden, hoewel het verschil hier niet zo groot is. De vorm van uw opperarm kan de bloeddruk metingen eveneens beïnvloeden, indien hij interfereert met de optimale applicatie van de bloeddruk cuff.
Indien u bezorgd bent over uw bloeddrukmetingen, vraagt u uw arts best om uw bloeddruk verschillende keren te controleren met dezelfde cuff op dezelfde arm. Het gemiddelde van de verschillende metingen genomen tijdens hetzelfde bezoek moet ongeveer de "ware" bloeddruk geven op dat ogenblik
Over het algemeen zijn kleine verschillen in bloeddrukmetingen tussen beide armen geen gezondheidsprobleem.
Bloeddrukmetingen worden weergegeven in twee cijfers. Het hoogste cijfer is de maximale druk die het hart uitoefent tijdens het kloppen (systolische druk), en het laagste cijfer is de druk in de arteriën tussen twee kloppingen in (diastolische druk). Een verschil van minder dan 5 millimeter kwikdruk (mm Hg) tussen beide armen is bij iedere meting normaal. Een verschil van meer dan 20 mm Hg echter voor systolische druk of van meer dan 10 mm Hg voor diastolische druk kan een teken zijn van een onderliggend probleem, zoals een vernauwing van de belangrijkste arteriën van die arm. Indien men significante verschillen in bloeddrukmetingen heeft tussen beide armen, consulteert men best een arts voor een evaluatie.
Onthou dat vele factoren de bloeddruk beïnvloeden. Om een verschil in bloeddruk tussen beide armen vast te stellen, kan de arts een reeks alternatieve bloeddruk metingen doen op beide armen. Ook kan de bloeddruk gelijktijdig aan beide armen gemeten worden met twee bloeddrukmeters en twee waarnemers.
Indien de bloeddruk in één arm hoger is, zal de arts waarschijnlijk die arm gebruiken voor het bepalen van uw bloeddruk.
De meeste hypertensie en cardiologische organisaties (zoals oa. de American Heart Association) bevelen aan dat iedereen met hypertensie zijn bloeddruk thuis controleert. Thuiscontrole helpt het bepalen van de bloeddruk in familiale setting, zorgt ervoor dat de medicatie correct werkt en verwittigt de patiënt en zijn arts tijdig voor potentiële gezondheidscomplicaties.
Waarom bloeddruk thuis monitoren?
De monitoring van de bloeddruk thuis heeft meerdere voordelen:
- Helpt om een vroege diagnose te stellen van hoge bloeddruk.
In het geval van prehypertensie of een andere conditie die tot hoge bloeddruk kan bijdragen, zoals diabetes of nierproblemen, kan de thuismonitoring van bloeddruk de arts helpen bij de diagnose van hoge bloeddruk, eerder dan wanneer men bloeddrukmetingen in het artsenkabinet laat doen. - Helpt bij de opvolging van de behandeling.
Zelf-monitoring levert vitale informatie op tussen de bezoeken aan de arts. De enige manier om te weten te komen of de behandeling werkt is om regelmatig de bloeddruk te controleren. Het opvolgen van veranderingen kan helpen beslissingen te nemen over de lopende behandeling, zoals het aanpassen van de dosages of het veranderen van medicatie. - Moedigt een betere controle aan.
Men heeft aangetoond dat het zelf nemen van de eigen bloeddruk resulteerde in betere bloeddrukcontrole en een groter succes in het bereiken van de vooropgestelde bloeddruk doelen. - Vemindert de gezondheidskosten.
Home monitoring kan het aantal dokters- of ziekenhuisbezoeken veminderen. Dit vermindert de algemene gezondheidskosten, reisuitgaven en vermijd het opnemen van vakantiedagen. - Bepaalt of er geen sprake is van witte-jassen-hypertensie.
Het monitoren van de bloeddruk thuis of op het werk, waar geen sprake kan zijn van het witte jassen effect, kan helpen om te bepalen of men hoge bloeddruk heeft of white-coat hypertension.
Monitoring thuis en op het werk kan eveneens helpen wanneer het omgekeerde zich voordoet: de bloeddruk lijkt in orde bij meting door de arts, maar is elders wel te hoog. Dit soort bloeddruk, soms masked hypertension of gemaskeerde hypertensie genoemd, komt meer voor bij vrouwen en bij personen die ook nog andere cardiovasculaire risicofactoren hebben, zoals obesitas (zwaarlijvigheid), hoge cholesterol en diabetes.
Niet iedereen kan thuis bloeddruk opsporen. Bij mensen met een onregelmatige hartslag kunnen thuismonitors onjuiste resultaten geven.
Meer informatie over het thuis meten van bloeddruk.
De bloeddruk moet als volgt gemeten worden:
- zittend
- arm steunt op de tafel
- volledig ontspannen
- in deze houding 5 minuten wachten alvorens de eerste meting te doen
- niet praten of bewegen
- manchette moet zich ter hoogte van het hart bevinden
- de eerste maal een meting doen aan beide armen, nadien steeds aan die arm waar de hoogste bloeddruk werd gemeten
De normaalwaarde of het bloeddrukobjectief bij thuisbloeddrukmeting is ≤ 135/85 mmHg. Indien er andere ziektesaanwezig zijn zoals diabetes, nierinsufficiëntie of een hoog cardiovasculair risico, kan de arts lagere waarden aanbevelen.
Plotse bloeddrukschommelingen komen frequent voor. Het zelf meten van de bloeddruk kan soms zorgen voor een hogere waarde door verhoogde alertheid. Daarom zal men bij een reeks van metingen de eerste waarden uitsluiten als deze duidelijk hoger zijn dan de volgende.