Lactaat FAQ

Lactaat is een molecule die in het lichaam wordt aangemaakt bij de afbraak van glucose. Lactaat levert snel energie aan de spiercellen als er te weinig zuurstof beschikbaar is in het lichaam, zoals bij intense inspanning en sport. Deze vorm van energievoorziening heeft geen zuurstof nodig: men noemt dit anaeroob.

Melkzuur is een chemische stof die, bij verschillende biologische processen, in het menselijk lichaam vrijkomt. Het is dit zuur dat zich bij zware inspanning door de anaërobe afbraak van suikers in de spieren ophoopt en voor tijdelijke spierpijn zorgt, die dikwijls eindigt met krampen.

Lactaat en melkzuur zijn niet dezelfde molecule, maar zijn wel sterk verwant: melkzuur heeft 1 waterstofatoom meer dan lactaat. Vaak worden beide termen echter door elkaar gebruikt.

Voor een sporter is het uithoudingsvermogen en de trainingstoestand van primordiaal belang voor zijn prestaties. Via een lactaattest kan vastgesteld worden hoe het lichaam de energie levert die nodig is voor het leveren van een bepaalde inspanning.

Via een lactaattest kan bepaald worden welk energiesysteem bij elke hartslagwaarde verantwoordelijk is voor de energieproductie. Men kan zo het onderscheid maken tussen het aeroob systeem - waarbij er zuurstof wordt verbruikt bij de productie van de energie en dat instaat voor uithouding - en het anaeroob systeem - zonder gebruik van zuurstof, belangrijkste voor weerstand.

Aëroob systeem

Het lichaam produceert energie door verbranding via zuurstof van suikers en vetten uit de voeding. De zuurstof komt in het lichaam via de ademhaling en wordt via de bloedsomloop naar de actieve spieren gebracht.
Als men intenser sport heeft men meer energie en dus ook meer zuurstof nodig, waardoor de ademhaling versnelt en de hartslag verhoogt.

Dankzij de grote voorraad aan suikers en vetten is en de voortdurende aanvoer van verse zuurstof en ook omdat er geen schadelijke afvalstoffen bij dit proces vrijkomen, kan deze vorm van energieproductie lang volgehouden worden. Het is het systeem bij uitstek voor uithouding.

Anaëroob systeem

Als het lichaam zoveel energie nodig heeft dat het aëroob systeem niet aan de vraag kan voldoen, zoals bij een korte maximale inspanning van minder dan 2 minuten, schakelt het lichaam over op het anaeroob systeem. Een afvalstof van deze vorm van energieproductie is lactaat. Het lactaat zorgt voor de verzuring van de spieren en deze vorm van energieproductie kan dan ook niet lang volgehouden worden.

De anaërobe drempel is het punt waarop het lichaam tijdens een inspanning van aërobe glycolyse (verbranding van suikers) overgaat naar anaërobe glycolyse.

Als de anaërobe drempel bereikt is hoopt het melkzuur zich op, wat leidt tot de verzuring van de spieren.

Voor duursporters is de anaërobe drempel zeer belangrijk: zolang zij onder deze drempel blijven is er geen ophoping van melkzuur en kunnen zij hun sportactiviteit volhouden.

Bij lage belasting wordt melkzuur als brandstof gebruikt voor aërobe energievoorziening, daarom is lichte belasting de beste manier om, na een zware inspanning, zo snel mogelijk van het melkzuur af te komen.

Een lactaattest wordt meestal uitgevoerd op een (stationnaire) fiets of loopband aan oplopende belasting.

Men zal starten aan lage intensiteit - rekening houdend met de prestaties van de sporter - en meestal elke 3 tot 5 minuten de intensiteit verhogen. Enkele minuten ver in de fase van de inspanningsproef zal men het bloed prikken om het lactaatgehalte in het bloed te bepalen. Dit prikken kan in de vinger of in de oorlel.

De bloeddruppel wordt op de testrip aangebracht die al in het meettoestelletje "The Edge" zit en de laktaatwaarde verschijnt op de display en wordt in het geheugen opgeslagen.

Men zal trachten minstens een vijftal metingen te bekomen. Aan de hand van de metingen wordt de lactaatcurve of verzuringscurve uitgetekend, waarop men de overslagpols kan bepalen.

Indien de test in een lab gebeurd zal men de intensiteit op een fiets instellen op wattage, op een loopband op snelheid en helling.

Bij veldtesten zal men meestal werken op basis van de hartslag.

De testresultaten geven een beeld van de huidige conditie en laat toe om de hartslagzones voor de verschillende trainingsvormen te bepalen. Op basis van de lactaattest kan een individueel trainingsschema worden opgesteld om zo goed als mogelijk de conditie of prestaties te verbeteren.

Lactaattesten worden zowel door recreatieve als professionele sporters gebruikt.

Voor de bloedafname moeten de handen en de vingers zeer goed afgedroogd worden, want zweet heeft een negatieve invloed op de lactaatresultaten

Met een scherp naaldje wordt een gaatje geprikt in de top van een van de vingers. Daar komt dan een druppel bloed.

De eerste bloeddruppel wordt niet gebruikt en afgeveegd, het is de tweede druppel die wordt opgevangen op een strip. Als er te weinig bloed uit komt, wordt er op de vinger geduwd om het eruit te drukken. Hoe warmer de handen zijn, hoe makkelijker het gaat. Het naaldje wordt maar een keer gebruikt en daarna vernietigd.

Lactaatmetingen kunnen ook voor medische doeleinden gebruikt worden, oa. voor het vaststellen van de oorzaak van een metabole acidose zoals bij:

• Vaststellen van de hoeveelheid weefseloxygenatie tijdens metabole- en shockomstandigheden en tijdens afgenomen bloedcirculatie.
• Comateuze condities, leverfalen en intoxicaties (alcohol, paracetamol).
• Incorrecte indicatie van biguaniden (o.a. metformine) bij type 2 diabeten. Onderdeel van de primaire screening bij verdenking op aangeboren metabole stofwisselingsziekten zoals myopathieën (glycogenosen)
• Aangeboren enzymopathieën zoals bij organische acidurieën, ureumcycluseffecten (bloedammoniakmeting) en vetzuuroxidatiedefecten. Perinatale asphyxie waarbij tevens een bloedgaswaarde wordt mee bepaald in foetale hoofdhuidmonsters en/of navelstrengbloed.